[PDF] Giáo Trình Hệ Điều Hành Linux – Tài Liệu Học Linux Toàn Tập

1. Giới Thiệu Về Hệ Điều Hành Linux

Linux là một hệ điều hành mã nguồn mở mạnh mẽ, được sử dụng rộng rãi trong các máy chủ, hệ thống nhúng và cả máy tính cá nhân. Với tính bảo mật cao, sự ổn định và linh hoạt, Linux trở thành lựa chọn hàng đầu cho các chuyên gia IT.

2. Tại Sao Nên Học Linux?

• Mã nguồn mở: Miễn phí, tùy chỉnh theo nhu cầu.
• Bảo mật cao: Ít bị virus và phần mềm độc hại.
• Hiệu suất mạnh mẽ: Thích hợp cho hệ thống server và cloud.
• Hỗ trợ đa nền tảng: Chạy trên nhiều thiết bị khác nhau.

3. Các Phiên Bản Linux Phổ Biến

• Ubuntu: Thân thiện với người dùng, phù hợp cho người mới.
• Debian: Ổn định và bảo mật cao.
• CentOS / Rocky Linux: Được sử dụng nhiều trong môi trường doanh nghiệp.
• Arch Linux: Dành cho người dùng nâng cao, có thể tùy chỉnh tối đa.
• Kali Linux: Chuyên dùng cho bảo mật và kiểm thử thâm nhập.

4. Cấu Trúc Cơ Bản Của Hệ Điều Hành Linux

4.1. Kernel – Nhân Linux

• Điều khiển phần cứng và quản lý tài nguyên hệ thống.
• Tương tác với CPU, bộ nhớ, và thiết bị ngoại vi.

4.2. Shell – Giao Diện Dòng Lệnh

• Cho phép người dùng giao tiếp với hệ thống thông qua các lệnh.
• Các shell phổ biến: Bash, Zsh, Fish.

4.3. File System – Hệ Thống Tập Tin

• Ext4, XFS, Btrfs là các hệ thống tập tin phổ biến trong Linux.
• Cấu trúc thư mục tiêu chuẩn: /bin, /etc, /home, /var, /usr.

5. Các Lệnh Cơ Bản Trong Linux

• ls – Liệt kê các tập tin trong thư mục.
• cd – Chuyển đổi thư mục.
• pwd – Hiển thị đường dẫn thư mục hiện tại.
• cp – Sao chép tập tin hoặc thư mục.
• mv – Di chuyển hoặc đổi tên tập tin/thư mục.
• rm – Xóa tập tin hoặc thư mục.
• chmod – Thay đổi quyền truy cập tập tin.
• chown – Thay đổi quyền sở hữu tập tin.

6. Quản Lý Người Dùng Và Nhóm

• Tạo người dùng: useradd -m tên_người_dùng
• Đổi mật khẩu: passwd tên_người_dùng
• Tạo nhóm: groupadd tên_nhóm
• Thêm người dùng vào nhóm: usermod -aG tên_nhóm tên_người_dùng

7. Quản Lý Gói Phần Mềm Trên Linux

• Debian/Ubuntu: Dùng apt hoặc dpkg để cài đặt.
  • apt install tên_gói
  • dpkg -i tên_gói.deb
• CentOS/RHEL: Dùng yum hoặc dnf.
  • dnf install tên_gói
• Arch Linux: Dùng pacman.
  • pacman -S tên_gói

8. Quản Lý Dịch Vụ Trong Linux

• Bật dịch vụ: systemctl start tên_dịch_vụ
• Dừng dịch vụ: systemctl stop tên_dịch_vụ
• Kiểm tra trạng thái dịch vụ: systemctl status tên_dịch_vụ
• Cấu hình dịch vụ khởi động cùng hệ thống: systemctl enable tên_dịch_vụ

9. Quản Trị Mạng Trong Linux

• Kiểm tra IP: ip a
• Cấu hình IP tĩnh: sudo nano /etc/network/interfaces
• Kiểm tra kết nối mạng: ping google.com
• Kiểm tra cổng mở: netstat -tulnp hoặc ss -tulnp

10. Bảo Mật Trên Linux

• Tường lửa (Firewall): ufw (Ubuntu), firewalld (CentOS)
• Mã hóa tập tin: gpg -c tập_tin
• Kiểm tra quyền truy cập: ls -l
• Chặn truy cập SSH từ IP cụ thể: iptables -A INPUT -s IP -j DROP

11. Lập Trình Shell Script Cơ Bản

• Tạo file script: nano script.sh
• Thêm nội dung: #!/bin/bash echo "Chào mừng bạn đến với Linux!"
• Cấp quyền thực thi: chmod +x script.sh
• Chạy script: ./script.sh

12. Hệ Thống Nhật Ký Trong Linux

• Xem log hệ thống: journalctl
• Xem log lỗi: dmesg
• Log dịch vụ: /var/log/syslog, /var/log/auth.log

13. Tài Liệu LPI – Chứng Chỉ Linux Chuyên Sâu

Linux Professional Institute (LPI) cung cấp các chứng chỉ quốc tế về Linux:

• LPIC-1: Kiến thức cơ bản về Linux.
• LPIC-2: Quản trị Linux nâng cao.
• LPIC-3: Quản trị hệ thống Linux cấp cao.

14. Tài Liệu Linux Dành Cho Người Mới

14.1. Sách Học Linux

• “The Linux Command Line” – William Shotts
• “Linux Bible” – Christopher Negus
• “How Linux Works” – Brian Ward

14.2. Trang Web Học Linux

• Linux.org – Cộng đồng Linux toàn cầu.
• Ubuntu Documentation – Hướng dẫn sử dụng Ubuntu.
• Arch Wiki – Tài liệu chi tiết về Arch Linux.

15. Tổng Kết

Linux là hệ điều hành mạnh mẽ và linh hoạt, phù hợp cho cả người mới và chuyên gia IT. Giáo trình này giúp bạn nắm vững các khái niệm cơ bản và nâng cao trong hệ điều hành Linux. Nếu bạn muốn trở thành quản trị viên Linux chuyên nghiệp, hãy tiếp tục học và thực hành với các tài liệu Linux nâng cao.

Hy vọng tài liệu này giúp ích cho bạn trong quá trình học Linux!

Tải về trọn bộ giáo trình tài liệu học Linux tại đây (Google Drive)